سبک شناسی معماری ایرانی

سبک شناسی معماری ایرانی

تاریخ چند هزار ساله معماری ایران ، آنگونه که شایسته است مورد مطالعه و بررسی کافی قرار نگرفته است و در پی آن معرفی آن نیز دچار سرنوشتی مشابه شده است.هرچند که افراد زیادی زندگی خود را وقف شناخت این معماری نموده اند ، اما متاسفانه نتایج تحقیقاتشان بصورت مدون در اختیار دیگران قرار نگرفته است.بنظر می رسد این گروه را بیشتر باستانشناسان و متخصصین وابسته تشکیل دهند تا معماران . کافی است به دانشکده های معماری مراجعه شود و اساتیدی که به این کار مشغولند شمارش شوند. نتیجه کار مشخص است و این شاید درصدی بسیار ناچیز را در برگیرد.

ایران سرزمینی است که ارمغانهای متعددی به جهان معماری عرضه داشته است ، و باز متاسفانه خود دقیقا نمی دانیم آنها چه هستند ، اگر استاد بزرگ معماری ایتالیا ، پروفسور "سن پائولزی "بناهای سلطانیه و سانتاماریادل فیوره فلورانس را مقایسه نمی کرد ، کدام ایرانی از تاثیر ساختمانی گنبد مقبره الجایتو بر گنبد کلیسای سانتا ماریا دلفیوره فلورانس با خبر بود ؟ اگر در ایران درسی بنام معماری جهان تدریس می شود ، آیا به جایگاه معماری ایران در معماری جهان اشاره می شود ؟ آیا به ارمغانهای متعددی که این معماری به جهان ارایه داده است اشاره می شود ؟ تمامی اینها به ما می گوید که باید توجه بیشتری به تحقیق ، مطالعه و معرفی این معماری شود.

استاد پیرنیا از نادر افرادی است که در چهل سال گذشته ، سعی در شناخت و شناساندن این معماری نمود . اگرچه ایشان با توجه به تسلطشان بر بیشتر جوانب معماری ایرانی به بحث های گوناگونی پرداختند اما شاید بتوان یکی از مهم ترین آنها را شیوه شناسی و یا سبک شناسی معماری ایرانی دانست.

شیوه شناسی و یا سبک شناسی استاد پیرنیا ، دارای ویژگیهای متعددی است.شاید بارزترین ویژگی سبک شناسی استاد در تشخیص آنها با توجه به تفاوتهای کیفی و کالبدی اندامهای معماری و با توجه به محل رواج آنها است.نمود این ویژگی در نام گذاری ایرانی سبکها دیده می شود.مستشرقین و برخی از محققین ایرانی سبکها را با نامهای بیگانه معرفی می کنند. نامیدن سبکها با نامهایی چون عرب ، غزنوی ، سلجوقی ، مغول ، تیموری و... برای کشور و مردمی که خود تولید کننده سبکها بوده اند دردآور است.در سرزمین ایران هنر معماریی شکل می گیرد ، هنرمند ایرانی آن را به اوج خود می رساند و در نهایت قبایل و اقوامی که خود در بیابانگردی به سر می بردند و برخی از آنها این ملت را قتل عام کردند و از سرآنها مناره ساختند ، نام خود را بر آن هنر به یدک می کشند شاید اگر آن اقوام چنین نامگذاری را می دیدند خود به شگفت می آمدند اما در عصر ما یکبار دیگر نام آنها زنده شد و اگر همین روش ادامه یابد برای آیندگان نیز زنده خواهد ماند.

اشراف فراوان نسبت به معماری ایران از دیگر ویژگی های استاد پیرنیا بود که نمود آن در بحث های سبک شناسی بخوبی دیده می شود . پرداختن به ریشه های معماری ، سیر تحول آن و تغییراتی که در زمانها و مکانهای مختلف پیدا کرده بود به همراه مقایسه طرحهای مختلف با هم و ... نشانهایی از این اشراف می باشد.