خلاقیت روان شناسی کشف و اختراع

خلاقیت روان شناسی کشف و اختراع

کتاب خلاقیت روان شناسی کشف و اختراع اثر میهای چیکسنتمیهایی با ترجمه عباسعلی کتیرایی توسط انتشارات مازیار در 440 صفحه به چاپ رسیده است.

میهای چیکسِنتمیهایی روانشناس آمریکایی مجاری-تبار است که بیشتر به خاطر ایجاد مفهوم روان‌شناختی روانی یا سیالی شناخته می‌شود. او استاد برجسته روان‌شناسی و مدیریت دانشگاه تحصیلات تکمیلی کلرمونت است. او همچنین مدیر سابق گروه روان‌شناسی دانشگاه شیکاگو و گروه انسان‌شناسی و جامعه‌شناسی کالج لیک فارست بوده‌است.

خلاقیت دربارهٔ ثبت لحظه‌هایی است که به زندگی ارزش زیستن می‌دهد. میهای چیکسنت میهای روانشناس نامدار از آنچه به این لحظه‌ها می‌انجامد پرده برمی‌دارد ـ که رویداد هیجان‌انگیزی برای هنرمند در تابلو یا دانشمند در آزمایشگاه است ـ آنچنان که این شناخت می‌تواند زندگی انسان‌ها را بارور سازد. او با استفاده از حدود صد مصاحبه با افراد استثنایی، از زیست‌شناس و فیزیکدان و سیاستمدار و پیشگامان کسب و کار گرفته تا شاعران و هنرمندان، و نیز سی سال پژوهش خود در این موضوع، از نظریه مشهور «فلو جریان (روانشناسی)» خود در مورد کشف فرایند خلاق استفاده می‌کند. او اندیشه‌هایی را مانند اینکه چرا افراد خلاق اغلب خودخواه و خودپسند به نظر می‌رسند، و چرا «نابغه زجرکشیده» بیشتر یک افسانه است، مورد بحث قرار می‌دهد. از همه مهم‌تر، او توضیح می‌دهد چرا خلاقیت نیازمند آن است که پرورش پیدا کند و برای آینده کشور، اگر نگوییم جهان ضرورت دارد.

هدف اصلی کتاب این است که به «شرح نحوه کار خلاقیت، تکامل فرهنگ با تکامل قلمروها بر اثر کنجکاوی و ازخودگذشتگی تعدادی از افراد خلاق» بپردازد. اما هدف ثانوی آن این است که با الهام گرفتن و آموختن از زندگی این مردان و زنان یاد بگیریم که خلاقانه‌تر زندگی کنیم.

کتاب دارای سه بخش است:

در بخش اول با عنوان «فرایند خلاق» ضمن تعریف موردنظر نویسنده از خلاقیت و تشریح معیارهای آن، به شخصیت خلاق، عمل و فرآیند خلاقیت و محیط آن پرداخته می‌شود. بااینکه به‌زعم نویسنده «به نظر نمی‌رسد مجموعه خاصی از ویژگی‌ها وجود داشته باشد تا فرد بتواند به یک نوآوری ارزشمند برسد» اما به‌عنوان یک معیار کلی «توانایی چشمگیر فرد در تطابق با هر نوع موقعیتی و استفاده از هر وسیلۀ در دسترس برای رسیدن به اهدافش»، فرد خلاق را از دیگران متمایز می‌کند.

همچنین افراد خلاق در درجه اول «کاری را انجام می‌دهند که دوست دارند» و آرزوی شهرت یا ثروت انگیزه اولیه آن‌ها برای کار نیست. محیط و بافت زمانی و مکانی که فرد خلاق در آن زندگی می‌کند بر تولید نوآوری و پذیرش آن مؤثر است. اما تمایز آن‌ها در این است که علیرغم شرایط می‌کوشند الگویی شخصی را بر محیط تحمیل کنند تا ضرباهنگ تفکرات و عادات کاری آن‌ها را بازتاب دهد.

بخش دوم کتاب به زندگی افراد خلاق در سه مقطع کودکی و جوانی، بزرگ‌سالی و پیری می‌پردازد. بااینکه کودکان ممکن است استعداد زیادی از خود بروز دهند اما این نمی‌تواند نشانگر خلاقیت آن‌ها در آینده باشد. زیرا که «خلاقیت مستلزم تغییر روش انجام کارها یا روش اندیشیدن از طریق تسلط بر روش‌های قدیمی  انجام کار یا تفکر است» که نشانگر اهمیت آموزش و یادگیری است. اما پژوهش نویسنده نشان داده که آموزش رسمی معمولا بیشتر مانعی در مسیر بروز خلاقیت عمل می‌کند و نویسنده، عملکرد مدارس آمریکا را به‌ویژه با در نظر گرفتن اینکه چقدر تلاش، منابع، و امید صرف نظام آموزش رسمی می‌شود، «نسبتا ترسناک» ارزیابی کرده است (ص186) که در مورد کشور ما با توجه به کنکورزدگی آموزش رسمی، قطعا وضعیت بحرانی و «مطلقا ترسناک» است.

شرایط الهام‌بخش سال‌های دانشگاه، همسران پشتیبان و محیط کار انگیزه‌بخش از عوامل مهم در بروز خلاقیت افراد مورد بررسی در بزرگ‌سالی بوده‌اند. در نسبت میان سن و خلاقیت، بر اساس یافته‌های میهای، هم کیفیت و هم کمیت نوآوری افراد خلاق با افزایش سن حفظ می‌شود و بعضی از ماندگارترین کارهای آن‌ها در سال‌های پایانی عمر انجام شده است.

بخش سوم کتاب با عنوان «قلمروهای خلاقیت» به مطالعۀ موردی قلمروهای ویژه خلاقیت در سه موضوع ادبیات، زیست‌شناسی و آسیب‌های زیست‌محیطی می‌پردازد. در ادامه نویسنده با اشاره به دو یافته اساسیِ «ضرورت خلاقیت برای بقای بشر در آینده» و اینکه «نتایج خلاقیت عوارض جانبی نامطلوبی هم دارد» «ضرورت فرهنگ‌سازی برای توسعه خلاقیت و توانایی در ابداع روش‌های ارزیابی تاثیر ایده‌های خلاق جدید» را موردبحث قرار می‌دهد.

شما می توانید با خرید کتاب خلاقیت روان شناسی کشف و اختراع از بانک کتاب یکتامهر در سریعترین زمان ممکن آن را درب منزل یا محل کار خود تحویل بگیرید.

تلفن:                                                                                      66403535-021