ترجمه و شرح نهج البلاغه

ترجمه و شرح نهج البلاغه

نهج البلاغه( ترجمه و شرح فيض الاسلام)
معرفى اجمالى
كتاب« ترجمه و شرح نهج البلاغه( فيض الاسلام)»، تاليف سيد على نقى فيض الاسلام به زبان فارسى ترجمه كتاب شريف نهج البلاغه است.
مولف در انگيزه اين ترجمه در ديباچه كتاب بيان مى دارد،« از سال هاى دراز اين كتاب مقدّس مورد مطالعه اين بنده بوده، روز به روز شوقم به خواندن و انديشه در آن زيادتر مى شد، گويا چيزى نمى ديدم؛ مگر كتاب نهج البلاغه و سخنى نمى شنيدم؛ مگر فرمايش هاى اميرالمؤمنين علىّ( عليه السّلام) و هر گاه با فضلا و دانشمندان ملاقاتى پيش مى آمد، قبل از شروع به هر سخن، در باب عظمت و بزرگى نهج البلاغه سخن گفته به آنان يادآورى مى نمودم كه سيّد شريف رضى( رحمه اللّه) يكى از شاهكارهاى تأليف را در اين كتاب بكار برده؛ زيرا با اين كه اميرالمؤمنين( عليه السّلام) را كلام غير فصيح و غير بليغ نيست، در ميان كلماتش نيكوترين سخنان را انتخاب نموده، الْأَفْصَحُ فالأَفْصَح و الأَبْلَغُ فالأَبْلَغُ را اثبات و اين نكته را كاملا رعايت كرده است، و گاهى در بعضى از مجالس دينى و مذهبى پاره اى از كلمات اين كتاب را خوانده و معنى آن را بيان مى كردم، شنوندگان به شگفت آمده مى گفتند، اگر علماء و رجال دينى ترجمه فرمايش هاى امام علىّ( عليه السّلام) را در كتاب نهج البلاغه، به طورى كه در خور فهم هر فارسى زبان باشد، نوشته بودند، همه از آن بهره مند مى شدند، و ليكن افسوس كه از ترجمه و شرح هايى كه در دسترس است، چنان كه بايد استفاده نمى شود، بنابراين بر نگارنده واجب شد كه دست از هر كار بردارم( حتّى از ترجمه و تفسير قرآن كريم كه از مدّتى به نوشتن آن مشغول بوده، براى اتمام آن سعى و كوشش بسيار داشتم) و اين كتاب جليل را به زبان فارسى سليس و روان ترجمه نموده و كلمات و جملاتى كه محتاج به شرح باشد، ميان دو خطّ قوسى به اجمال و اختصار بيان نمايم تا ترجمه و شرح با هم فرق داشته، همه از آن بهره مند گردند».
ساختار كتاب
كتاب، در دو جلد كه جلد اول خود شامل سه جزء، ديباچه، مولف كتاب نهج البلاغه سيد رضى، آغاز كتاب نهج البلاغه مقدمه سيد رضى و باب المختار من خطب أميرالمؤمنين( ع) است.
جزء دوم، دنباله خطب امام على( ع) و جزء سوم نيز به همين منوال است.
جلد سوم كتاب نيز در سه جزء چهار، پنج و شش مى باشد كه در جزء چهارم ادامه خطب و جزء پنجم نامه هاى و جزء آخر حكمت ها و كلمات قصار مى باشد.
مولف در بيان ترجمه كتاب از متن فارسى استفاده كرده و در مقابل هر جمله و يا لغتى كه احتياج به شرح داشته است، داخل پرانتز اين امر صورت گرفته است.
گزارش محتوا
جزء اول كتاب، شامل ديباچه كه درباره كتاب نهج البلاغه و انگيزه تاليف اين اثر است و در قسمت بعد به زندگى و معرفى سيد رضى پرداخته شده است. در بخش بعدى، هشت مقدمه از سيد رضى بر اين كتاب آورده است. در بخش دوم هشتاد و نه خطبه آورده شده است كه فقط شامل ترجمه و شرح مختصر آن ها مى باشد؛ همانند:« سوگند به خدا من مانند كفتار خوابيده نيستم كه صيّاد مدّتى در كمين آن نشسته براى فريبش به دست يا به چوب آهسته، آهسته به زمين مى زند تا اين كه( از خواب جسته كسيرا نه بيند به دنبال صدا از خانه بيرون آمده) دستگيرش نمايد، بلكه( نمى گذارم دشمن مسلمانان را فريب دهد و فتنه و آشوب بر پا كند، پس) به همراهى كسى كه رو به حقّ آورده و شنوا و فرمان بردار است، شمشير مى زنم و با گنه كارى كه از حقّ رو گردانيده، شكّ و ترديد در آن دارد، جنگ مى كنم تا زنده هستم، پس سوگند بخدا از زمان وفات رسول اكرم( ص) تا امروز هميشه من از حقّ خود محروم و ممنوع بر كار خويش تنها ايستاده بودم.»
در جزء دوم نيز تا شماره صد و سه و نه آمده و در جزء سوم تا شماره صد و هشتاد وپنج را شامل مى شود.
جزء چهارم كه در جلد دوم قرار گرفته است تا پايان خطب امام را دربرگرفته است. جزء پنجم، شامل هفتاد و نه نامه كه در اول هر نامه موضوع آن را به غير از عنوان نيز بيان شده است؛ همانند:
« 51- از نامه هاى آن حضرت عليه السّلام است، به كارگردانانش كه خراج گير بودند.
( در آن از آزار رساندن براى گرفتن خراج و وادار نمودن به فروش چيزى كه فروشش زيان دارد، نهى مى فرمايد): 1- اين نامه از بنده خدا علىّ اميرمؤمنين( ع) است، به باج گيران: پس از ستايش خدا و درود بر پيغمبر اكرم، هر كه از آن چه به سويش بر مى گردد( حساب و وارسى روز رستخيز) نترسيد، براى خود چيزى كه او را( از عذاب و كيفر) نگاه دارد، پيش نفرستاده است، و بدانيد آن چه به انجام آن مأمور شده ايد، اندك است و پاداش آن بسيار، و اگر نبود در آن چه خدا نهى فرموده، از قبيل ستم و زياده روى كيفرى كه از آن بترسند در پاداش دورى از آن، چيزى است كه عذرى نيست، در ترك خواستن آن( گيرم مخالفت دستور را كيفرى نبود؛ ولى پيروى از آن را پاداشى دهند كه نمى توان از آن چشم پوشيد)».