مدیریت کوروش بزرگ

مدیریت کوروش بزرگ

<span style="&quot;font-size:" small;"="">«مدیریت کوروش بزرگ» اثر گزنفون عنوان کتابی است که به کوشش دکتر محمدابراهیم محجوب به فارسی ترجمه شده است. پیتر دراکر معتقد است که این کتاب نخستین و بهترین کتاب در زمینه مدیریت و رهبری است که فرازهایی از سخنان کوروش را دربردارد.

به گزارش ایبنا، آشنایی چون کوروش که همواره در نخستین صفحه‌های کتاب‌های تاریخمان با نام او آشنا شده‌ایم، درباره کشورگشایی‌هایش خوانده‌ایم، از پهناوری سرزمینمان در دوران پادشاهی‌اش به خود بالیده‌ایم ولی کم‌تر از چگونگی مدیریتش سخن به میان آورده‌ایم. کم‌تر بر آن بوده‌ایم که بیاموزیم از پندار و گفتار و کردار مدیری که به گفته ویل دورانت اداره یکی از خوش اداره‌ترین دولت‌های همه دوره‌های تاریخی را بر دوش داشته سخنی بگوییم.

پیتر دراکر این کتاب را نخستین و هنوز بهترین کتابی می‌داند که در زمینه رهبری به نگارش درآمده است. در این کتاب، پدر مدیریت نوین، تعریف نوینی از رهبری و مدیریت ارایه می‌دهد، به این معنی که رهبری یعنی رساندن افراد به اوج شایستگی. کوروش بزرگ باورمند است که «اگر بتوانید با دامن زدن به همکاری افراد برای رسیدن به هدف‌های مشترک، بدگمانی‌های میان آن‌ها را کاهش دهید، تفاوت آن‌ها، بیش‌تر نیروزا خواهد بود تا تنش زا».

به باور کوروش توان‌افزایی کارکنان را می‌توان در جای‌جای گفتار و کردار او یافت. وی به افرادش می‌گوید: شما بیندیشید، من هم نظرم را می‌گویم» و یا در جایی دیگر رابطه دوسویه‌ خود و افراد زیرفرمانش را این گونه تعیین می‌کند «شما باید چشم از من برندارید تا ببینید آیا به آن چه می‌گویم عمل می‌کنم یا نه. من نیز شما را زیر نظر دارم تا هر کدام را که شایسته‌ بزرگ‌داشت بودید گرامی بدارم» و شاید بتوان سخن را در این مورد کوتاه کرد و به سرچشمه آزادمنشی رهبری او اشاره کرد و باور داشت «بردگی شایسته انسان نیست.»

امروزه کشورمان چه بسیار نیازمند آموختن شاه کلیدهایی است که سرزمین پهناور پارسیمان را ساخت. شاه کلیدهایی مانند سخت‌کوشی و نهادینه کردن فرهنگ کار، شایسته است که کار را به شیوه کوروش ارج نهیم و سخنش را به گوش گیریم که «هرگز هنگام شام لب به خوراک نمی‌گشودم مگر این که در درازای روز چنان کار کرده باشم که شایسته خوردن باشم. حتی اسبانم برای دریافت علوفه باید عرق می‌ریختند» و این که «هموراه آروز داشته‌ام هیچ کسی در سپاه من دست به خوراک دراز نکند مگر این که به فراخور آن کوششی کرده باشد.»

جای بسی شادی است که گزنفون تاریخ‌نویس باستان گوشه‌هایی از گفته‌ها و کارهای کوروش بزرگ را، اگر چه بسیار اندک‌تر از آن چه باید، به نوشته درآورده است. این گنجینه پر ارزش بارها و بارها به زبان‌های گوناگون و با ویرایش‌های متفاوت در دسترس جهانیان قرار گرفته است.
دکتر محجوب مترجم این کتاب معتقد است که آشنایی با شیوه مدیریت کوروش بزرگ از هر نظر آموزنده است. نخست این که او به هر حال نخستین مدیر برجسته دیوانی کشور ماست. ما در هر سازمانی که بخواهیم کار کنیم، نخست باید پیدا کنیم که آن سازمان چگونه فرهنگی دارد و چگونه پا گرفته است. کوروش یکایک جنبه‌های امروزین رهبری را در نظر داشته و دنبال می‌کرده است.

بنا به دانش مدیریت امروزی، مدیر نیز مانند رهبران نظامی سه دغدغه اصلی دارد، تعریف هدف، طراحی استراتژی شایسته و اجرای آن برای رسیدن به هدف و توزیع دستاوردها که عملکرد کوروش هخامنشی نشان می‌دهد او در هر سه جنبه موفق بوده است. کوروش هدف‌هایش را جوری تعریف می‌کرد که هر یک از افراد، گروه‌ها، طوایف و اقوام باور می‌کردند هدف او هدف خودشان است.

محور اصلی این کتاب، نوشته تاریخی گزنفون است که تا کنون دست مایه تقریبا تمام مورخان علاقه‌مند به شرق بوده است. «لاری هدریک» ویراستار اصلی کتاب افسر بلندپایه پیشین نیروی هوایی ایالات متحده است که طبعا از دید یک رهبر نظامی به سرنوشت کوروش نظر داشته و به همین تناسب آن را ویراسته است اما مترجم کوشیده با توجه به تاریخ‌های دیگر، هر جا که لازم بوده مطالبی به شکل پانویس در تکمیل برداشت‌های هدریک در صفحات مربوطه بیاورد.

مترجم کتاب «مدیریت کوروش بزرگ» باورمند است که در ویرایش این متن تاریخی، محور داستان‌گویی گزنفون را پیراسته و بخش‌هایی را که در گذر زمان زنگار بسته‌اند کنار گذاشته است. همچنین در نوشتن این نسخه کوروش، ترجمه سال 1906 «هنری گراهام داکینز» را مبنا قرار داده است و داستان گرنفون را به زبانی واگو کرده که دانشجویان و حرفه‌ای‌های میدان کسب و کار به آسانی آن را دریابند.

افزون بر این، با گذاشتن عناوین فرعی در برش‌های مناسب، آن دسته از اصول رهبری را که کوروش می‌آموزاند یا در لابه‌لای کردارش به چشم می‌خورد، آشکار کرده است. عنوان‌های نوبت فصل‌های کتاب را نیز با این نیت برگزیده است که نشانه راه باشد.

مترجم کتاب برای این که اثر پندهای کتاب را پر رنگ‌تر کرده باشد در چند نقطه، روایت را اندکی کش داده و در بافت نقشه‌ها، سر نخ‌های رها را گره زده است. همچنین با بهره‌گیری از تورات عزرا، برخی مطالب را به سرگذشت قهرمان گزنفون افزوده است که بیان می‌دارد چگونه کوروش بزرگ عبریان را از زندان‌های بابل آزاد کرد و نام برخی از شخصیت‌های گزنفون را اندکی تغییر داده تا آسان‌تر تلفظ شوند و در یادها بماند.

در روایت اصلی، کوروش عموما در مرکز توجه است ولی گزنفون قهرمان خود را با سوم شخص یاد می‌کند و از خواندن ذهن وی برای ما سخت دوری می‌جوید. مترجم تصمیم گرفته است داستان را از زبان اول شخص بیان کند که این شیوه به وی کمک می‌کند پیچیدگی‌ها و نازوکی‌های شخصیت کوروش را بیش از آن چه در روایت اصلی آمده وابشکافد.

دکتر فریبا لطفی مدیر عامل انتشارات فرا معتقد است که مدیران امروز ایران زمین که پاسدار دست‌آوردهای گران‌قدر کوروش هخامنشی و بسیاری دیگر از بزرگان این سرزمین گران‌مایه‌اند، چون کوروش با پروردگار خود پیمان بندیم که «شایسته آفرینش» باشیم و چنان به مدیریت کوچه کوچه‌های این کشور پهناور بپردازیم که در پایان بتوانیم سرافرازانه بر خود ببالیم که بر پیمانمان استوار ایستادیم.

فرازهایی از کتاب «مدیریت کوروش بزرگ» از زبان پدر مدیریت نوین:
- رهبری یعنی رساندن افراد به اوج شایستگی.
- باید تعیین کنی هر کس به تو خدمت می‌کند روان شاداب و جسم سالم دارد.
- با ایزدان پیمان بسته بود در امپراتوری پارس ستم و دروغ نباشد.
- این بود وظیفه من: خلق انگیزه برای دست‌یابی به هدف‌های والا در کنار رسیدن به هدف‌های فردی.
- انسان گاه از خشم خویش آسیبی می‌بیند که هیچ دشمنی قادر به وارد آوردن آن نیست.
- سربازی که فرصت تفکر نداشته باشد همواره سرباز خواهد ماند.
- شما باید چشم از من برندارید تا ببینید آیا به آن چه می‌گویم عمل می‌کنم یا نه، من نیز شما را زیر نظر دارم تا هر کدام را که شایسته بزرگ‌داشت بودید گرامی بدارم.
- ما باید یکدیگر را پیوسته هشدار دهیم تا به جای خدمت به مردم مانند انگلی در دام رسیدگی به خویش بیفتیم.
- از دیگر کارهای مهمی که انجام دادم سرعت بخشیدن به گردش اطلاعات بود.
- بردگی شایسته انسان نیست. آزادی، سربلندی و بی‌نیازی سه خواسته بزرگ انسان است، خواه پادشاه، خواه برده
- من با کوشش خود گیتی را چنان که می‌خواستم سامان دادم؛ نه به زور بازو، به نیروی خرد.