آینده شهری قرن 21

آینده شهری قرن 21

این کتاب حاصل کار 2 ساله «کمیسیون جهانی آینده شهری 21» و «گروه تخصصی» آن به منظور ارائه به کنفرانس جهانی در مورد آینده شهری قرن 21 (سال 2000) می‌باشد. کارگروه‌های تخصصی کنفرانس و نظرات صاحبنظران برجسته در زمینه‌های متفاوت از کشورهای مختلف، در کتاب انعکاس یافته است.

فصل نخست با عنوان «چالش هزاره»، مهمترین چالش‌های زندگی شهری قرن 21 در سراسر جهان را از طریق توصیف و تشریح روندهای شهری در کشورهای پیشرفته، روبه توسعه و عقب‌افتاده پیش‌بینی می‌کند. برای شناسایی این روندها، به زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و شهری توجه و بنابراین اطلاعات ارزشمندی گردآوری شده است.

فصل دوم «روندها و پیامدها: دنیای شهری سال 2025» نام دارد. این فصل به نیروهای جمعیت‌شناختی، اجتماعی و زیست محیطی که نیروهای محرکۀ اساسی شکل‌دهنده دنیای شهری سال 2025 هستند نگاهی می‌اندازد و در عین حال به الگوی شهری و زندگی شهری متأثر از آنها می‌پردازد. سیاست‌گذاران شهری باید این نیروهای تغییردهنده و این موانع را در کوتاه‌مدت و میان‌مدت به صورتی مفروض بپذیرند، اما می‌توانند آنها را طوری تغییر شکل دهند که در خدمت اهدافشان باشد. فرایند سیاسی که خود یکی از عوامل محرکه است، می‌تواند این مسیر را به گونه‌ای شکل دهد که اقتصاد، جامعه، فناوری و فرهنگ توسعه پیدا کند، یعنی این کار بر پایه اصول توسعه انسانی پایدار که از طریق حکمرانی شایسته شهری پدید می‌آید، انجام دهد. دغدغۀ اصلی فصل دوم این است که نیروهای محرک یا انگیزاننده، نیروهای اجتناب‌ناپذیر یا برگشت‌ناپذیر نیستند، و می‌بایست به پیش شرط لازم برای رشد محلی تبدیل شوند. رمز کار این است که چگونه بتوان از نیروهای محرک به گونه‌ای مثبت استفاده کرد و توسعه محلی را ارتقا بخشید، به نحوی که این کار حتماً مطابق با شرایط محلی انجام شود. پرسش مهمی که تلاش می‌شود به آن پاسخ داده شود این است که دنیای شهری سال 2025 تا چه میزان مشکلات همگانی را آشکار خواهد کرد و برعکس، دنیای توسعه یافته و رو به توسعه تا چه میزان با یکدیگر متفاوت و یا حتی متضاد خواهند بود.
فصل سوم با عنوان «دو سناریو در دنیای شهری سال 2025»، دو سناریوی محتمل تداوم روندهای فعلی و سناریوی تغییر آنها را با یکدیگر مقایسه می‌کند.

فصل چهارم «حل و فصل چالش شهری: حکمرانی و سیاست» نام دارد. این فصل تلاش می‌کند براساس سناریوی تغییر روندها، راه‌حل‌هایی را به عنوان سرمشق بخش‌های مهم سیاست شهری پیشنهاد کند. در این فصل مفهوم توسعه پایدار شهری بسط می‌یابد و حکمرانی شایسته به مثابه موتور و نیروی محرکه سیاسی که عوامل متفاوت توسعه پایدار را در حالت توازن نگه می‌دارد، مورد توجه قرار می‌گیرد.

فصل پنجم با عنوان «حکمرانی شایسته در عمل: برنامه اجرائی» برنامه‌ای عملی برای شهرهای دنیا ارائه می‌دهد و ابزارهای مورد نیاز حکومت‌های ملی و شهری برای اجرای آنها را برمی‌شمرد. این فصل بیان می‌دارد که دولت قدرتمند ملی و شهرهای قدرتمند ناقض یکدیگر نیستند، بلکه در واقع مکمل یکدیگرند. در گذشته تمرکز بیشتر کشورها و تضعیف دولت‌های شهری، پیامدهای منفی در پی داشت، اما خودمختاری محلی براساس اختیارات کافی می‌تواند توسعه اقتصادی و اجتماعی محلی را بهبود بخشد. شالوده دموکراتیک و نیرومند دولت محلی می‌تواند نقش موفقیت‌آمیز داشته باشد. دولت‌های دموکراتیک که به طور مستقیم با علایق محلی و همچنین فشار روزمره و مصائب مردمشان مواجه می‌شوند و به طور مستقیم به تقاضای آنها برای اقدام به منظور رفع مشکلاتشان پاسخ می‌دهند، می‌توانند منابع بیشتر و اقدامات مستقیم محلی بیشتری را به پاسخگوئی اختصاص دهند. جهت انجام صحیح وظایف، توازن مناسب قدرت، توزیع عادلانه منابع و چارچوب اثربخشی همکاری باید به وسیلة دولت‌های محلی و پارلمان‌ها، تضمین شود. در فصل پنجم بایدها و نبایدها جهت تحقق این هدف مورد بررسی قرار می‌گیرد.

کتاب آینده شهری قرن 21، به دلیل تلاش نویسندگان کتاب جهت مراجعه به واقعیت زندگی شهری، مشاهده روندهای اصلی، نقد و بررسی آنها، مقایسه تطبیقی آنها با توسعه پایدار شهری، برجسته کردن نمونه‌هایی که بدون پیروی از برنامه خاص در برخی نقاط جهان به طور تجربی در دست اجراست، جمع‌بندی صحیح این روش‌ها، و بالاخره تصمیم آنها در قالب یک برنامه، کتابی در خور توجه و سودمند است.