هگل

هگل

نویسنده در این کتاب می‌کوشد مقدمه‌ای جامع بر فلسفه هگل فراهم کند و تا آن جا که توانسته یکایک جنبه‌های عمدة تفکر وی را پوشش داده است . این کتاب در درجة اول برای خواننده‌ای است که نخستین بار با هگل آشنا می‌شود . لذا پاره‌ای از مسائل متداول اجزای مختلف نظام فلسفی هگل مد نظر قرار نگرفته است . هر چند به گفتة نویسندة این کتاب این موضوعات دارای اهمیتند ولی در کتابی که بناست صرفاً مدخلی باشد که هدف اصلی‌اش فراهم آوردن مجملی از نظام فلسفی هگل است ، نباید به آن‌ها اولویت داد . بنا به گفتة نویسنده کتاب حاضر حاصل سه دهه تفکر در باره هگل و معاصران اوست . فردریک بیزر نخستین بار در آکسفورد و در دهة 1970 ، یعنی در طلیعه احیای فلسفه هگل در جهان انگلیسی‌زبان بود که به مطالعة این فلسفه همت گماشت . مطالعة فلسفة هگل ، در وهلة نخست برآمده از علاقة او به سرچشمه‌های فکری مارکسیسم بود ، اما رفته‌رفته به فلسفه کلاسیک آلمان علاقه پیدا می‌کند و تز دکتری‌اش را در باب خاستگاه‌های پدیدارشناسی هگل در دانشگاه آکسفورد تحت سرپرستی چارلز تیلور نوشت که استادی نمونه است .

در قسمتی از این کتاب می‌خوانیم:

شواهدی که به نفع تفسیر عقل‌باورانه فلسفه هگل عرضه گشته است، دست کمی از شواهد تفسیر اراده‌باورانه ندارد. هگل وقتی که می‌نویسد «در هر نظام سیاسی هیچ چیز را نباید معتبر دانست مگر آن‌که با قانون عقل موافق باشد»، می‌نماید که مهر تاییدش را بر اصل کانونی عقل‌باوری می‌کوبد. اگرچه هگل حق را بر بنیاد اراده بنا می‌نهد، افزودن این نکته نیز ضروری است که وی اراده را بر حسب عقل تعریف می‌کند، گویی اراده چیزی چندان افزون بر مصداقی از مصادیق امر عقل عملی نیست. هم از این رو، اصرار می‌ورزد که هیچ جدایشی میان اراده و فکر وجود ندارد، زیرا اراده در واقع چیزی نیست مگر «طریقه خاصی از تفکر»: «تفکری که خویشتن را به قالب وجود می‌ریزد [یا خود را به وجود برمی‌گرداند] تفکری در مقام رانه وجود بخشیدن به خویشتن».

ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که هگل، آن‌جا که در عمل اراده عینی را با هنجارهای عقلی یکی می‌گیرد، میان اراده عینی و اراده ذهنی تمایز حادی می‌نهد و سپس اظهار می‌دارد که هنجارهای عقل عملی، خواه اراده ذهنی ـ که هیچ نیست مگر امیال فردی ـ آن‌ها را تشخیص داده باشد خواه نه، واجد اعتباری عینی است. وقتی هگل عینیت هنجارها را به رخ صوریت و جزئیت اراده ذهنی می‌کشد، این نکته را به وضوح تشخیص می‌دهد که عینیت هنجارها متضمن عقلانیت آن‌هاست.