تفسیر نمونه

تفسیر نمونه

سوره هاى 

زخرف ـ دخان ـ جاثیه -احقاف ـ محمّد 

سوره زخرف

این سوره، در «مکّه» نازل شده و داراى 89 آیه است.
  

هدفهائى که در این تفسیر تعقیب مى شود.

امروز چشم ها از سراسر جهان به اسلام دوخته شده، مى خواهند اسلام را از نو بشناسند...حتى خود مسلمانان!. و این به دلایل مختلفى است که از جمله «انقلاب اسلامى کشور ما» و «جنبش هاى اسلامى در نقاط مختلف دیگر جهان» را مى توان نام برد، که افکار همه، مخصوصاً نسل جوان را تشنه شناخت هر چه بیشتر اسلام ساخته است.
و براى شناخت اسلام هر کس مى داند نزدیک ترین راه و مطمئن ترین وسیله، غور و بررسى بیشتر در متن قرآن مجید کتاب بزرگ آسمانى ما است.
اما از سوى دیگر قرآن این کتاب عظیم و پرمحتوا، همانند کتب عادى، داراى یک بعد نیست، و به اصطلاح «بطون» مختلفى دارد، و در درون هر بطنى، بطن دیگر نهفته است.
و به تعبیر دیگر هر کس به مقدار عمق فکر خویش و به اندازه فهم و آگاهى و شایستگى اش از قرآن استفاده مى کند، بى آن که عمق کرانه هاى آن بر کسى ـ جز ائمه معصومین(علیهم السلام) ـ آشکار باشد، ولى مسلماً هیچ کس از کنار چشمه قرآن محروم باز نمى گردد!
با توجه به آنچه گفته شد نیاز به تفسیرهائى که مرکز پیوند افکار دانشمندانو محققان اسلامى است، و مى تواند راه گشاى اسرار مختلف قرآن گردد، کاملاً روشن است.
اما کدام تفسیر؟ و کدام مفسّر؟... آن تفسیر که آنچه قرآن مى گوید بازگو کند، نه آنچه خود مى خواهد و مى پسندد.
مفسّرى که خود را در اختیار قرآن بگذارد، و از مکتبش درس فرا گیرد نه آن کس که «نا آگاه» و یا «آگاهانه» با پیش داوریهایش مى کوشد در برابر قرآن «استاد» باشد و نه «شاگرد».
البته مفسران بزرگ و محققان عالى قدر اسلام از نخستین قرون اسلامى تا کنون تلاش ها و کوشش هاى بسیار ارزنده و شایان تقدیرى در این زمینه کرده اند و در عربى و فارسى و زبان هاى دیگر تفسیرهاى فراوانى نگاشته اند که در پرتو آن به گوشه اى از شگفتى هاى این کتاب بزرگ آسمانى مى توان راه یافت (شَکَرَ اللّهُ سَعْیَهُمْ).
ولى این نکته نیز قابل ملاحظه است که با گذشت زمان «مسائل تازه اى» براى مردم حق طلب و حقیقت جو مطرح مى شود، و «سؤالاتى» از برخورد و تضاد مکتب ها، و گاه از وسوسه هاى منافقان و مخالفان، و زمانى در چگونگى تطبیق تعلیمات این کتاب بزرگ و آسمانى بر نیازهاى زمان، پیش مى آید که باید تفسیرهاى امروز پاسخ گوى آنها باشند.
و از سوى دیگر تفسیرها همه نباید مجموعه اى از اقوال گوناگون و بحث هاى پیچیده و غیرقابل درک براى عموم باشد بلکه امروز تفسیرهائى لازم است که همچون خود قرآن جنبه همگانى داشته باشد و تمام قشرها اعم از «فضلاء» و «توده مردم» بتوانند از آن استفاده کنند (بى آن که از ارزش و عمق بحث ها کاسته شود).

توجه به این امور سبب شد که گروهى از ما بخواهند که به نوبه خود دست به تألیف تفسیرى بزنیم به این امید که این نیازها را برطرف سازد، و چون این کار سنگین بود جمعى از اهل فضل را که همسفران خوبى در این راه طولانى و پرفراز و نشیب بوده و هستند به کمک و همکارى دعوت شدند تا با تشریک مساعى این مشکل حل شود، این کار بحمد اللّه قرین موفقیت شد، و محصولى داد که با استقبال فوق العاده همه قشرها مواجه گردید، به طورى که در اکثر نقاط مردم در سطوح مختلف به این تفسیر روى آوردند و مجلدات آن که تا کنون به نوزده جلد رسیده (و این بیستمین جلد آن است) کراراً چاپ و منتشر شده است «و خدا را بر این موفقیت سپاس مى گوئیم».

در مقدمه این جلد لازم است نظر خوانندگان عزیز را به چند نکته جلب کنم:
1 ـ کراراً سؤال مى کنند مجموع این تفسیر در چند جلد تمام خواهد شد؟ در جواب باید بگویم: حدود بیست و پنج جلد.
2 ـ کراراً مى گویند چرا مجلدات تفسیر با فاصله زیاد زمانى منتشر مى شود؟
باید توجه داشت ما نهایت کوشش رادر سرعت بخشیدن به کار داریم و حتى در سفر وحضر، گاهى در تبعیدگاه، و گاهى در بستر بیمارى، آن را ادامه داده ایم، اما از آنجا که نمى توان نظم و عمق مباحث را فداى سرعت عمل نمود باید کارى کرد که میان این هر دو تا آنجا که ممکن است جمع شود، و از سوى دیگر مشکلات فوق العاده چاپ و تهیه کاغذ و مانند آن را (مخصوصاً در زمان جنگ) نباید از نظر دور داشت که آن هم یک عامل مهم تأخیر بوده است.
3 ـ گاهى مى پرسند اگر این تفسیر به قلم افراد مختلف تهیه گردد هماهنگ نمى تواند باشد.
در پاسخ مى گویم براى تأمین این هدف بنا بر این است که قلم تفسیر همه جا از اینجانب باشد، و دوستان در جمع آورى مطالب کمک کنند که آنها نیز هر کدام کار خود را قبلاً به طور انفرادى انجام مى دهند و یادداشت هاى لازم را تهیه مى کنند ولى بعداً در جلسات دسته جمعى که با هم داریم هماهنگى لازم ایجاد مى گردد تا هیچگونه نوسانى در بحث ها و طرح مسائل گوناگون و سبک تفسیر پیدا نشود و همه یک دست و یک پارچه و منسجم باشد. این تفسیر در زمانى رو به گسترش مى رود که حکومت جمهورى اسلامى بحمد اللّه به رهبرى امام خمینى(مدظله) بال و پر خود را بر این کشور اسلامى گشوده، و جنب و جوشى در سایر کشورهاى اسلامى براى تشکیل حکومت الهى به وجود آورده، و منافع ابرقدرت هاى شرق و غرب را سخت به مخاطره افکنده، به همین دلیل مردم جهان را جویاى توضیح بیشتر درباره اسلام و قرآن ساخته است و ما امیدواریم که این تفسیر کمکى به این خواسته عمومى کند، هم اکنون این تفسیر به همّت جمعى از دانشمندان به سه زبان معروف دنیا در دست ترجمه است:
1 ـ به زبان عربى که از جلد اول تا سوم ان شاء اللّه به زودى به زیر چاپ مى رود.
2 ـ به زبان اردو که تا کنون بیش از 15 جلد آن ترجمه شده و جلد اول چاپ شده است.
3 ـ به زبان ساحلى (زبانى که در ده کشور آفریقائى بیش از هشتاد میلیون نفر به آن تکلّم مى کنند).
از خدا مى خواهیم توفیق تکمیل این خدمت و هم چنین نشر آن را به زبان هاى دیگر و کمک به شناخت هر چه بیشتر اسلام در صف جهانى عنایت فرماید.

خداوندا! چشم ما را بینا و گوشمان را شنوا و فکرمان را صائب و کارساز فرما، تا بتوانیم به عمق تعلیمات کتابت راه یابیم و از آن چراغ پرفروغى براى خود و دیگران فراهم سازیم.
خداوندا! آتش هائى که دشمنان انقلاب ما خصوصاً، و دشمنان اسلام عموماً پیرامون ما برافروخته اند و فکر ما را دائماً به خود مشغول داشته است، در پرتو مجاهدت هاى پیگیر و سعى و تلاش بى امان این امت اسلامى، خاموش بگردان تا یک جا دل را به تو بندیم و در راه تو و خدمت به بندگان مستضعف تو گام برداریم.


قم حوزه علمیه ـ ناصر مکارم شیرازى
مهرماه 1364



محتواى سوره زخرف

سوره «زخرف» از سوره هاى مکّى است، تنها در مورد آیه 45 این سوره جمعى از مفسران گفتگو کرده، آن را «مدنى» دانسته اند، شاید به این دلیل که بحث آن بیشتر مربوط به اهل کتاب است، و یا مربوط به داستان معراج، و هر کدام از این دو باشد، متناسب با «مدینه» است، و به خواست خدا در تفسیر این آیه، مطلب را روشن خواهیم کرد.
به هر حال، طبیعت سوره هاى «مکّى» که بیشتر بر محور «اعتقادات اساسى اسلامى» دور مى زند و از مبدأ و معاد و نبوت و قرآن و انذار و بشارت، بحث مى کند در آن، منعکس است.
مباحث این سوره را، به طور فشرده مى توان در هفت بخش خلاصه کرد:
بخش اول: سرآغاز سوره است که از اهمیت قرآن مجید و نبوت پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله)و برخورد نامطلوب افراد نادان در برابر این کتاب آسمانى، سخن مى گوید.
بخش دوم: قسمتى از دلائل توحید را در «آفاق» و نعمت هاى گوناگون خداوند را بر انسان ها برمى شمرد.
بخش سوم: همین حقیقت را از طریق مبارزه با شرک، و نفى نسبت هاى ناروا به خداوند و مبارزه با تقلیدهاى کورکورانه، و خرافاتى همچون تنفر از دختران، یا ملائکه را دختران خدا پنداشتن تکمیل مى کند.
در بخش چهارم: براى مجسم ساختن این حقایق، قسمتى از سرگذشت انبیاى پیشین و اقوام آنها را نقل مى کند، و مخصوصاً روى زندگى ابراهیم(علیه السلام) وموسى(علیه السلام) و عیسى(علیه السلام) تکیه مى کند.
در بخش پنجم: مسأله معاد و پاداش مؤمنان، و سرنوشت شوم کفار مطرح شده، و با تهدیدها و انذارهاى قوى، مجرمان را هشدار مى دهد.
بخش ششم: این سوره، که از مهمترین بخش هاى آن است، ناظر به ارزش هاى باطلى است که حاکم بر افکار افراد بى ایمان بوده و هست، که به خاطر این ارزش هاى بى اساس در ارزیابى خود درباره مسائل مهم زندگى، گرفتار انواع اشتباه مى شوند، تا آنجا که انتظار دارند قرآن مجید نیز بر یک مرد ثروتمند نازل شده باشد، چرا که شخصیت را در ثروت مى شمردند، قرآن مجید، در آیات متعددى از این سوره، این تفکر احمقانه را درهم مى کوبد، و ارزش هاى والاى اسلامى و انسانى را مشخص مى کند.
بخش هفتم: که در غالب سوره ها وجود دارد، بخشى است از مواعظ و اندرزهاى مؤثر و پر بار، براى تکمیل کردن بخش هاى دیگر، تا مجموع آیات سوره را به صورت معجون شفا بخش کامل، در آورد و نیرومندترین تأثیر را در شنونده بگذارد.
نام سوره از آیه 35 سوره گرفته شده که از ارزش هاى مادى و «زخرف» (طلا و مانند آن) سخن مى گوید.

فضیلت تلاوت سوره

در احادیث اسلامى در کتب مختلف تفسیر و حدیث، فضیلت بسیارى براى تلاوت این سوره ذکر شده، از جمله: در حدیثى از پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم: وَ مَنْ قَرَأَ سُورَةَ الزُّخْرُفِ کانَ مِمَّنْ یُقالُ لَهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ یا عِبادِ لاخَوْفٌ عَلَیْکُمُ الْیَوْمَ وَ لا اَنْتُمْ تَحْزَنُوْنَ اُدْخُلُوا الْجَنَّةَ بِغَیْرِ حِساب: «کسى که سوره زخرف راتلاوت کند، از کسانى است که روز قیامت به این خطاب مخاطب مى شود: اى بندگان من! امروز نه ترسى بر شما است، و نه غمى، بدون حساب وارد بهشت شوید».(1)
البته، خطابِ «یا عِبادِ لاخَوْفٌ عَلَیْکُمُ الْیَوْمَ وَ لا اَنْتُمْ تَحْزَنُوْنَ»، همان چیزى است که در آیه 68 این سوره آمده، و جمله «اُدْخُلُوا الْجَنَّةَ» از آیه 70 گرفته شده، و جمله «بِغَیْرِ حِساب» از لوازم کلام و آیات دیگر قرآن است.
در هر صورت، این بشارتِ بزرگ، و فضیلتِ بى حساب، تنها با تلاوت خالى از اندیشه، و ایمان و عمل، حاصل نمى شود، چرا که تلاوت، مقدمه اى است براى «اندیشه»، و «ایمان» و «عمل» ثمره اى از آن است.

کتاب تفسیر نمونه ( جلد بیست و سوم ) به نویسندگی آیت الله ناصر مکارم شیرازی منتشر شده توسط انتشارات دارالکتب الاسلامیه در سایت یکتا موجود می باشد.
<span style="&quot;color:" #ff0000;="" font-size:="" medium;"="">شما می توانید کتاب های مورد نظر خود را ازبانک کتاب یکتا به صورت تلفنی 66403535 و یا در سایت ثبت سفارش نمائید.