روش و نظریه در علوم اجتماعی

روش و نظریه در علوم اجتماعی

مسئلۀ روش در علوم انسانی به طور عام و علوم اجتماعی به طور خاص همواره از مناقشه‌برانگیزترین وجوه اندیشۀ اجتماعی بوده است. نسبت روش و نظریه اگرچه در آثار تراز اول علوم اجتماعی جایگاه مشخصی دارد، به طوری‌که هیچ نظریه‌ای بدون روش‌شناسی مشخص قابلیت طرح ندارد و از دیگر سو هیچ روشی بدون نظریه موضوعیت ندارد. اما در فضای رایج آکادمی این دو وجه از یکدیگر تفکیک شده‌اند و روش به قالب تکنیک فروکاسته شده است. فروکاست روش در علوم انسانی به تکنیک‌های مشاهده و گردآوری داده‌ها و نظریه‌زدایی و فلسفه‌زدایی از روش، موجب سرگشتگی عمده‌ای در تولید متون به اصطلاح پژوهشی شده است. این بحران را در سری‌دوزی متون پژوهشی در فضای رایج علوم انسانی در میدان آکادمیکِ ایران می‌توان مشاهده کرد. مواجه‌شدن با متون تراز اول علوم انسانی نشان می‌دهد که هیچ متنی ممکن نمی‌گردد مگر در چهارچوبی روشمند و مقید به نظریه. لذا نظریه و روش دو وجه جدایی‌ناپذیر محسوب می‌شوند که در یک کلیتِ مشخص متن را ممکن می‌کنند.