سبک زندگی و مصرف فرهنگی

سبک زندگی و مصرف فرهنگی

بخش اول کتاب به بررسی مفاهیم اصلی این حوزه می پردازد. واژه سبک زندگی (ص 15) اولین مفهومی است که مورد توجه قرار می گیرد و مفهوم آن ابتدا با رجوع به فرهنگ های واژگان، و سپس با مرور آرای نظریه پردازانی چون گیدنز، دیوید چینی، کن رابرتز و ... شرح داده می شود.

بر مبنای متون بررسی شده دو گونۀ کلی از نظریات درباره تعریف سبک زندگی باز شناخته می شود: نظریاتی که سبک زندگی در رابطه با نوع مصرف کالا به ویژه کالاهای فرهنگی تعریف می کنند، و نظریاتی که «تعریف سبک زندگی را فراتر از الگوی مصرف می برند و تعاریفی را ارائه می دهند که نشان دهندۀ توجه به سامان کلی زندگی است» (خادمیان، 1390: 24).

دسته دوم عرصه های مختلف زندگی چون عرصۀ کار، فعالیت سیاسی، فعالیت فرهنگی، بازتولید زندگی و ... را نمادی از سبک زندگی می دانند. مفاهیم دیگری که در این بخش مورد توجه قرار می گیرد شاخص های سبک زندگی است که در نظریات مختلف طیف متنوعی را به خود اختصاص می دهد.

در نموار صفحه 28، بر مبنای نظریات میشل سوبل، دیوید چینی، داگلاس هالت، ویلیام لیزر و ...، شاخص های سبک زندگی از الگوی مصرف مادی تا احساسات و افکار متغیر هستند. سبک زندگی فرهنگی (ص 29) و شاخص های آن (ص 32) مفاهیم دیگری هستند که در ادامه مورد بررسی قرار می گیرند.

مصرف فرهنگی هستۀ اصلی تعاریف سبک زندگی فرهنگی را شکل می دهد و شاخص های آن نزد نظریه پردازان مختلف متفاوت است، که مهم ترین آن ها میزان سرمایۀ فرهنگی فرد است که به بوردیو به تفصیل به آن پرداخته است.

از این رو در ادامۀ فصل اشکال سرمایه (ص 37) اعم از سرمایه های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و نمادین مورد بحث قرار گرفته و سپس به مفاهیمی چون رابطه فرهنگ و جامعه (ص 41)، اقتصاد فرهنگی (ص 49) و کالاهای فرهنگی (ص 53) پرداخته شده است.

بخش دوم کتاب «رویکرد نظری به سبک زندگی و مصرف فرهنگی» نام دارد (ص 57) که فصل اول آن به نظریه پردازی کلاسیک دربارۀ سبک زندگی اختصاص دارد. اولین نظریه پرداز مارکس است (ص 60) که روابط انسان ها و موقعیت آن ها را با توجه به «تولید» مفهوم پردازی کرده است و «مالکیت» را محور نظریه پردازی اش درباره طبقات اجتماعی قرار داده است.

خادمیان شرح می دهد که  در دوران مدرن چگونه مصرف و شیوه های آن اهمیت یافته و دیگر نمی توان سبک زندگی را بر مبنای مفاهیم تولید و مالکیت تحلیل کرد.

زیمل، وبلن و ماکس وبر اندیشمندان دیگری هستند که نویسنده نظریات آن را به ترتیب دربارۀ \"فردگرایی و پدیدۀ مُد\"، \"حرمت نفس و رفتارهای رقابت آمیز برای کسب آن\" و \"منزلت (بر مبنای شغل، کاریزمای موروثی و اعتبار سیاسی)\" در ارتباط با مفهوم سبک زندگی مورد بررسی قرار می دهد.

همچنین نظریه ساختارگرایی (ص 76) عنوان دیگری است که نویسنده بدان می پردازد و بحث موقعیت فرد در ساختار جامعه و انتخاب های در دسترس برای وی، و در نتیجه سبک زندگی شخصی او را، در این نظریه مرور می کند.