اسلام در سرزمین ایران - دوره دو جلدی

اسلام در سرزمین ایران - دوره دو جلدی

هانری کربن در معرفی این مجموعه چهار جلدی گفته است: « از مجموع هفت دفتر که در چهار مجلد این اثر گردآمده اند، دفتر اول (مجلد اول) حاوی وجوه معنایی امامیه، یعنی شیعه دوازده امامی است. در استخراج این مبانی به سرچشمه آن ها ، یعنی احادیث صادر شده از خود امامان نظر داشته ایم و در عین حال بازتاب و بسط این احادیث را در بزرگ ترین شارحان سخنان ائمه در عصر صفوی نشان داده ایم. در این کتاب شاهد فصول مشترک میان هرمنوتیک معنوی (یعنی تأویل) به کار گرفته شده در تشیع و در مسیحیت و نیز مسائل مشترک در امام شناسی شیعی و مسیح شناسی خواهیم بود.

دفتر دوم (دومین مجلد) تماما به کار عظیم احیاء  توسط سهروردی (قرن ششم هجری)، یعنی احیای یک حکمت نوری اختصاص داردکه می بایست همچنان پژوهش های متعددی به بررسی تطبیقی و مقایسه آن با فلسفه نور قرون وسطایی غرب (فلسفه روبرت گروستست) اختصاص یابد. تمام دفتر سوم (در سومین مجلد) که به روزبهان بقلی شیرازی اختصاص یافته است، به طرح مسائلی منتهی می شود که در حلقه «خاصان محبت» گرد آمده پیرامون دانته و نیز دیگرانی قبل از وی، مطرح بوده است.

دفتر چهارم (در سومین مجلد) به معرفی تنی از چند برجسته ترین چهره های مابعد الطبیعی تشیع و تصوف (سیدحید آملی، علاءالدوله سمنانی) اختصاص دارد. دفتر پنجم (در چهارمین مجلد)، از طریق شناساندن چند شخصیت شامخ، به معرفی مکتب اصفهان می پردازد.

دفتر ششم (در چهارمین مجلد) معنای شیخیه را آشکار می سازد و سرانجام دفتر هفتم (در چهارمین مجلد) به طور کامل به مام دوازدهم به مثابه قطب و نقطه تمرکز شور و اشتیاق شیعی که در اندیشه فتوت یا جوانمردی اوج می گیرد، اختصاص می یابد. در این جا ما خود بخود شاهد مقارناتی میان این سنت یا سنت های شهسواران (شوالیه ها) در غرب و نیز با سنت یوآخیمی ها خواهیم بود»
 
به گفته مترجم کتاب «... تلاش برای ترجمه این اثر به زبان فارسی از همان دوران چاپ در قبل از انقلاب اسلامی آغاز شد و تاکنون نیز متخصصین مختلف و نهادهای متعدد به کرّات سعی در ترجمه آن کرده‌اند، اما این تلاشها به دلائل مختلف ناموفق بوده است.

مهمترین این دلائل برخاسته از خصوصیات ذاتی خود متن فرانسه است. سبک نگارش نسبتاً سنگین کربن، استعمال فراوان واژه‌های لاتین و یونانی، حتی گاه ساخت‌ِ واژه‌های جدید فرانسوی برای انتقال معانی حِکمی متون فارسی و عربی، و نیز ارجاعات متعدد ـ در یک دیدگاه تطبیقی ـ به متون حِکمی ایران باستان، یونان باستان، مسیحی و هرمسی از جمله دلائلی است که فهم آثار او را، و در نتیجه ترجمه آنها را، دشوار کرده است.

دلائلی این چنین باعث شده است که با وجود رغبت فرانسه‌دانان ایرانی و نیز مؤسسات متعدد به ترجمه آثار کربن، به ندرت ترجمه خوبی از کتب و مقالات او به فارسی انجام پذیرد. امیدواریم که ترجمه فارسی این اثر، پاسخی، هر چند ناچیز، به آن همه شور و کاوش عالمانة کربن باشد؛ و همچنین برای ما روزنی بگشاید تا از نگاه دین‌پژوه پدیدارشناس فرانسوی، که افتخار خود می‌داند که به «مهمانی و میزبانی عالم معنوی ایرانی» نائل شده است، به ایران، تشیع و اشراق، حکمت و عرفان بنگریم.

ترجمه مجلد دوم این اثر، که در ایران بیشتر با برگردان لفظ به لفظ عنوان فرانسوی آن، با نام «اندر اسلام ایرانی» شناخته می‌شود، تماماً به حکمت اشراق شهاب‌الدین سهروردی اختصاص یافته است.