راهنمای گام به گام درمان مشکلات زناشویی

راهنمای گام به گام درمان مشکلات زناشویی

کتاب راهنمای گام به گام درمان مشکلات زناشویی نوشته الیری، هیمن و جانگی که توسط سید علی کیمیایی و زهرا باقریان نژاد ترجمه گردیده با همکاری انتشارات رشد در سال 1384 به چاپ اول رسید که مقاله حاضر نیز مربوط به همین نوبت چاپ کتاب می‌باشد.
کتاب مورد نظر دارای 326 صفحه است که دربرگیرنده روش‌های آموزشی و درمانی برای رفع مشکلات زوجین می‌باشد. این کتاب در یک جلد منتشر شده و توسط گروه علمی رشد، به ویراستاری رسیده است. مطالبی که در پی می‌آیند در سه بخش بررسی شکلی اثر، بررسی محتوایی و علمی اثر و پیشنهادات تنظیم گردیده‌اند که هر یک از جوانب مختلفی به ارزیابی کتاب مورد نظر می‌پردازد.
الف) بررسی شکلی اثر
متن کتاب مذکور از روانی و رسایی خوبی برخوردار است. کیفیت حروف نگاری و صفحه آرایی نیز تقریباًخوب ارائه شده است.
از نظر طرح روی جلد نیز خیلی ضعیف عمل شده و اصلاً با عنوان و مطالب مطرح شده در کتاب سنخیتی ندارد. رنگ آن زنده و طبیعی نیست، دریای زرد رنگ و غروب آن نمی‌تواند هیچ گونه تناسبی با روش های درمانی مشکلات زناشویی که از آن در عنوان کتاب سخن به میان آمده، داشته باشد. عنوان کتاب با متن اصلی هماهنگ نیست و واژه گام به گام به آن اضافه شده است.
اما مطالب بسیار خلاصه و چکیده وار ارائه گردیده و با توجه به عنوان کتاب و اهدافی که با توجه به آن به ذهن متبادر می‌گردد، مناسبت لازم را ندارد. محتوای کتاب به عنوان یک راهنمای گام به گام قابل قبول نیست زیرا تنها به روش‌ها، فنون، نام آزمون‌ها، نام برخی کتاب‌ها و مانند آن پرداخته است. بسیاری از راهکارها و مداخلات درمانی به توضیح بیشتری نیازمندند و همچنین نگارش نویسنده در برخی از صفحات واضح و مبرهن نیست. برای مثال صفحه 169 شماره 41.
میزان استفاده از ابزارهای علمی
در اثر مورد بحث هیچ گونه جدول، نمودار، آزمون و یا تمرینی که به تفهیم هر چه بهتر مطالب کمک کند به چشم نمی‌خورد. به همین جهت خواندن آن برای دانشجویان و حتی دانش‌آموزان ملال آور و خسته کننده است.
ب) برررسی محتوایی و علمی اثر
در تمام کتاب اثری از نوآوری وجود ندارد و در زمینه محتوایی نیز نقطه قوت شایان توجهی دیده نمی‌شود. اثر مورد نظر بسیار قدیمی است و تنها به جنبه آموزشی تأکید دارد و علی رغم آن چه که در عنوان کتاب آمده است هیچ مطلبی دال بر توجه به جنبه درمانی مشکلات زناشویی، در هیچ یک از فصول دیده نمی‌شود. در هیچ کجای کتاب مباحث نظری و تعاریف عملیاتی که هم کتاب را جذاب‌تر خواهد نمود و هم مطالب را برای خوانندگان قابل فهم‌تر خواهد ساخت دیده نمی‌شود. همچنین جمع بندی‌ها و نتیجه گیری و خلاصه‌ها که موجب تفهیم بهتر مطالب می‌شود نیز در انتهای هر فصل دیده نخواهد شد.
مهمترین ضعف کتاب این است که در آن پیوستگی و دسته‌بندی مناسبی برای مشکلات وجود ندارد و نویسنده بدون توضیح یا دسته‌بندی وارد مشکلات شده و ترتیب ارائه آن‌ها نیز مشخص نیست. به عنوان مثال ابتدای کتاب با مشکل اختلال خوردن شروع می‌شود و بعد از آن اختلال استرش شغلی به عنوان مشکلات زناشویی آورده می‌شود که هیچ تناسبی با هم ندارند. 
مطالب مطرح شده در کتاب با آن چه که در خانواده‌های ایرانی وجود دارد تطابق لازم را ندارد و هیچ گونه بومی سازی با فرهنگ و ارزش‌های ایرانی در این کتاب مشاهده نمی‌شود. مانند صفحه 216 هدف بلند مدت شماره 3، اعتدال در مصرف الکل که با جامعه ایرانی تطابقی ندارد و قابل قبول نیست.
همچنین برخی از جملات ارائه شده نیاز به توضیح بیشتر دارند تا برای خواننده قابل فهم باشد زیرا بسیاری از اهداف درمانی و یا اهداف کوتاه مدت، به صورت تلگرافی و کوتاه و بدون توضیح آمده‌اند که در این صورت خواننده متوجه برخی از مطالب نشده و این موجب خواهد شد تا درک درستی از مطالب مطرح شده در وی ایجاد نشود و در نتیجه در به کار بردن مباحث مورد نظر دچار مشکل خواهند شد. این خود می‌تواند ضعف بسیار بزرگی برای اثر مذکور محسوب شود و خوانندگان را در همان صفحات اول از خواندن ادامه مطالب باز دارد.
کاربرد اصطلاحات تخصصی
مترجمین محترم در زمینه استفاده از اصطلاحات فنی و تخصصی بسیار ضعیف عمل کرده‌اند. برخی از اصطلاحات تخصصی نیز مانند نوع درمان، آزمون‌های استفاده شده و .... یا زیر نویس نشده و یا توضیحی در مورد آن‌ها داده نشده است. مواردی که در پی می‌آیند نمونه‌هایی از این نکته می‌باشند. صفحه 168 شماره 41، صفحه 81 مداخله درونی شماره 18، صفحه 79 هدف کوتاه مدت شماره 12 و مواردی از این قبیل.
میزان روزآمدی داده‌ها و مطالب
منابع ارائه شده در کتاب بسیار قدیمی می‌باشند و مطالب عمدتاً کلیشه‌ای هستند. اصل کتاب مربوط به سال 1998 است که در سال 1384 ترجمه گردیده است. به این ترتیب حدود یک دهه از انتشار کتاب گذشته است که مترجمین کتاب فوق را ترجمه کرده‌اند. بهتر بود برای ترجمه از نسخه جدید آن استفاده می‌نمودند.
ج) پیشنهادات و نظر نهایی
 این کتاب شایسته معرفی به عنوان یک کتاب درسی نیست و تنها می‌تواند به عنوان یک منبع فرعی و عمدتاً آموزشی و نه درمانی برای دانش‌آموزان و البته نه برای دانشجویان مفید فایده باشد. این اثر برای دانشجویان به عنوان یک منبع درسی کافی نیست و نیاز به مباحث نظری عمیق‌تری دارد.
در مجموع برای روان‌شناسان و مشاورانی مناسب خواهد بود که قبلاً با مباحث مشکلات خانواده ومطالب کتاب DSM آشنایی کافی داشته باشند و بتوانند از این کتاب به عنوان یک منبع فرعی سود ببرند. همچنین می‌تواند به عنوان یک منبع جانبی در کنار کتاب‌های اصلی مشاوره خانواده و یا خانواده درمانی مورد استفاه قرار گیرد.