مسئولیت های سرنوشت ساز

مسئولیت های سرنوشت ساز

زیستن به گونه ای مجرد و در تنهایی و کروزوئه وار نه ممکن  و نه  مطلوب است، آن هم در جهانی  که اکنون به دهکده ای تبدیل شده و ارتباط  اساس آن است. خود ارتباط کنشی است که نه در سکوت بلکه در گفت و گو شکل می گیرد و به قول سقراط حکیم، بدین سان معنا زاده می شود،. گفت و گو فرآیندی است حداقل بین دو فرد در زمینه ای مشخص که همواره اجتماعی است و در افق مکانی، زمانی و دانشی مشخص. بدون گفت و گو نمی توان انتظار شنیدن و هم رایی و ساختن چیزی را داشت. گفت و گو راهی  برای فهمیدن خود و دیگری است. آغاز این راه اما نسبی دیدن و مطلق نپنداشتن افکار و آرای خود است و باز و شکفته شدن و ایجاد امکان و مجال تغییر دادن خود برای تغییر جهان در جهتی انسانی تر.

کتاب ارزشمند  مسئولیت های سرنوشت ساز چنان که من فهم کرده ام، برای آموزش این مهارت اساسی و محوری زندگی انسان امروز است. آموزش برخورد فعالانه برای حل مشکلات، مشکلاتی  که گاه بنیان خانواده ها، گروه های اجتماعی و محیط های کاری را در معرض نابودی و تلاشی قرار می دهد. در این کتاب، چه به درستی می خوانیم که چگونه باید از پیله تنهایی و ترس از بیان نظر و انتقاد خود به یک وضعیت خارج شویم و مسئولیت پذیر باشیم و اعتماد و همکاری را در محیط زندگی فردی و جمعی خود جاری  و روان سازیم. حرکتی که البته سخت و دشوار است و یک شبه فراهم نمی شود. آغاز این تحول، آن چنان که در کتاب به زیبایی بدان اشاره می شود، از خود ما آغاز می شود: باید بر روی خودمان کار کنیم. ما نمی توانیم صرفا در اصلاح دیگران مصمم باشیم و از آن ها نتایجی را انتظار داشته باشیم که خود به دنبالشان هستیم (صفحه 29 کتاب). پس از آن برای هر گفت و گویی باید شرایط امن وجود داشته باشد: وقتی دیگران احساس  نا امنی می کنند، شما نمی توانید در مورد هیچ موضوعی با آن ها صحبت کنید (صفحه 103) و در ادامه آن است که باید از عقاید و افکار طرف مقابل پرسید و خود را مطلق و دانای کل ندانست و فرصت داد تا با مشارکت دیگری مشکلات شناسایی  و راه حل هایی برای رفع آن ها طرح شود. این بخش از آموزش های کتاب ناخودآگاه مرا به یاد روش سقراط حکیم و این عبارت وی انداخت که من دانش و هنری ندارم، تنها هنر من این است که عقل ها و ذهن ها را مدد کنم که زائیده شوند، یعنی علمی که در نهاد ایشان هست پیدا شود و به آن آگاه شوند. رسیدن به این نگاه مشترک مرحله  تازه ای را در اقدام مشترک برای حل مسئله می گشاید، مرحله ای که در آن به گفته نویسندگان کتاب، انتظارات از دیگری و سهم آنان برای حل مسئله قابل طرح است: اگر به دیگران درست تفهیم نکرده باشید که از آن ها چه انتظاری دارید، نمی توانید به حل مشکلاتی بپردازید که مدتی طولانی با آن ها مواجه بوده اید (صفحه 262). آن چه این اثر را علاوه بر بسیاری از آموزه های ارزش مندش بسیار قابل احترام می کند آن است که تاکید می کند قرار نیست کوهی جابه جا شود و همه چیز را تغییر دهیم، بلکه ایجاد تغییر در چند چیز، و البته ثابت قدم بودن کفایت می کند[...] کافی است در برخی جاها به طرز فکر خود از نو شکل دهید و نحوه عملکردتان را بازنگری کنید. به هیچ وجه لازم نیست به موجود جدیدی تبدیل شوید که مثلا می تواند پرواز کند (صفحه 272) اما همین تغییرات و خروج از پیله سکوت و به گفت و گو گذاشتن مسائل و مشکلات مانع از وقوع فاجعه می شود: پس از یک دوره طولانی سکوت آزار دهنده، باید در انتظار خروش غیر منتظره احساسات بود (صفحه 74).

در پایان باید بگویم خواندن این کتاب بسیار ارزشمند با ترجمه سلیس و روان آن توسط خانم داوری (و ویراستار محترمشان) مرا در درستی مسیری که تا کنون پیموده ام و ضرورت هر روز نو کردن این راه و مسیر مومن تر و معتقدتر کرد. آن چه اما من گمان می کنم می توان به آموزه های بسیار ارزش مند و تکنیک های علمی و تجربی این کتاب افزود، ضرورت لحاظ کردن عنصر عشق ورزیدن به انسان ها در مواجهه با مسائل و مشکلات است. به گمانم آن چیزی که می تواند انسان ها را از پیله تنهایی و ترس و میل برهاند و به سخن گفتن و حرکت کردن در مسیر حل مشکلات فردی و جمعی  و ایجاد جهانی انسانی تر سوق دهد، احساس امنیتی است که از احساس زیبایی و عشق نشئت می گیرد، چرا که به قول حضرت حافظ:

حسنت به اتفاق ملاحت جهان گرفت                       آری، به اتفاق جهان می توان گرفت

امید است چنین شود و با آموختن و آموزش دادن و ارتقای اعتماد به نفس خود و عشق ورزیدن و دوست داشتن دیگران امکان ایجاد جهانی زیباتر فراهم شود.

محسن خلیلی

چکیده یا خلاصه ای از کتاب :

پشت مشکلاتی که به طور معمول آفت سازمان ها و خانواده های ما است، شما افرادی را پیدا می کنید که نمی خواهند و یا قادر نیستند که با بدقولیها و عمل نکردن به تعهدات مقابله کنند. همکاران قانون را زیر پا می گذارند، دوستان فراموش می کنند که به تعهداتشان عمل کنند و هیچ کس حرفی برای گفتن ندارد هیچ کس، کسی را مسئول نمی داند. با تخلفات مکرر، افراد به صورت فزاینده ای نارحت می شوند و این ادامه دارد تا زمانی که آنها در باره آنچه در ذهنشان می گذرد صحبت کنند اما این کار آنقدر ضعیف انجام می شود که مشکلات جدیدی را ایجاد می کند...