داستان نویسی جریان سیال ذهن

داستان نویسی جریان سیال ذهن

سال هاي بين جنگ جهاني اول و دوم، عصر شکوفايي هنر مدرن بود. احساس نوميدي و بي اعتمادي هنرمند نسبت به جهان خارج باعث شد تا به درون خود پناه برده و تلاش کند تا دراين سيردروني زواياي اين عالم ناشناخته را کشف کند.

از دل وحشت و نابساماني و ناامني مادي و معنوي، جريان سيال ذهن روييد. اين تکنيک از يافته هاي روان شناسان استفاده فراواني کرده است. طبق تعريف جريان سيال ذهن شيوه اي ادبي است در روايت، که به موجب آن، عمق جريان ذهني يک شخصيت، که آميزه اي از ادراکات حسي و افکار آگاه و نيمه آگاه خاطرات، احساسات و تداعي هاي تصادفي به همان صورت بيان مي شود. اين شيوه روايت، براساس مفاهيمي استوار است که ايجاد تداعي معاني مي کند. اين اصطلاح را ويليام جيمز وضع کرد و طبق تعريف او:«خاطرات، افکار، احساس ها بيرون از دايره آگاهي اوليه وجود دارند که به صورت زنجير بر آدم ظاهر نمي شوند، بلکه به صورت جرياني سيال آشکار مي شوند.»

در روش سبک داستاني جريان سيال ذهن، برخلاف داستانهايي که با زاويه ديد داناي کل نوشته شده اند، از سيلان نامنظم و پايان ناپذير ذهن شخصيت داستاني استفاده مي شود. به عبارتي ديگر، لايه هاي پيش از گفتار ذهن قهرمان داستان، بي هيچ ملاحظه و نظمي بر روي کاغذ مي آيد. درواقع تلاش مي شود تجارب ذهني شخصيت هاي داستاني، که درهزار توي ناخود آگاه ذهنشان مدفون شده، بيرون ريخته شود. نويسنده تلاش مي کند از طريق تک گويي ذهني و رواني، به کشف احساس و ذهنيت شخصيت داستاني بپردازد. در اين گونه داستان ها، راوي و طرح داستان به سبک سنتي وجود ندارد که داستان نويس دست خواننده را بگيرد و وارد فضاي داستاني خود بکند و با رئاليسم تصنعي خود رئاليسم جبري خواننده را ويران کند و او را در فضاي داستاني خود غرق کند، بلکه ذهنيات شخصيت داستاني بدون واسطه، بدون دستکاري، بدون رعايت نحو و دستور زبان برروي کاغذ مي آيند. و اين برعهده خواننده است که از اين گرداب و بي نظمي، نظمي بنا کند و با کنار هم قراردادن تکه هاي پراکنده ذهن قهرمانان، به لذت کشف نائل آيد. روشن است که دراين سبک، زمان رمان تابع زمان خطي رايج نيست و ممکن است گذشته و آينده و حال، همسطح و در کنار يکديگر حضور داشته باشند و يا گاه در همديگر تنيده و پيچيده شوند.