روان شناسی سلامت ( بهداشت روانی )

روان شناسی سلامت ( بهداشت روانی )

پيش از تعريف بهداشت رواني، بايد با دو واژه ي « بهداشت » و « سلامت » آشنا شويم. بنابراين مصوبه ي سازمان بهداشت جهاني، سلامت « حالت آسايش کامل جسمي، رواني، اجتماعي و نه تنها نبودن بيماري و ناتواني » است. بر پايه ي اين تعريف، بيمار يا ناتوان نبودن به معناي سلامت نيست، بلکه به تعامل سه جانبه ي جسم، روان و اجتماع توجه شده است و فرد سالم کسي است که در هر سه جنبه، وضعيت مطلوبي داشته باشد. (2) براي بهداشت نيز تعريف هاي گوناگوني شده است. بهداشت به معناي سلامت است، اما سلامت تنها نداشتن بيماري نيست. فرد سالم افزون بر داشتن بدني سالم، بايد توانايي برخورد با مشکلات، محروميت ها و شکست ها را داشته باشد و بتواند به راحتي همگام با ديگران زندگي کند. چنين فردي را که از نظر جسمي، رواني و اجتماعي طبيعي است، مي توانيم سالم بخوانيم. بنابراين، به نظر مي رسد مي توان بهداشت را « تأمين، حفظ و بالا بردن سطح سلامت » تعريف کرد. (3)
اکنون ببينيم بهداشت رواني را چگونه تعريف کرده اند ؟ براي بهداشت رواني نيز تعريف هاي فراواني، بر پايه ي ديدگاه ها و مکتب هاي موجود، بيان شده است. براي مثال، در منشور سازمان بهداشت جهاني، بهداشت رواني اين گونه تعريف شده است: « بهداشت رواني در درون مفهوم کلي بهداشت قرار دارد و بهداشت، يعني توانايي کامل براي ايفاي نقش هاي رواني و جسمي. بهداشت به معناي نبود بيماري يا عقب ماندگي نيست ». (4) تعريف ديگري که به نظر مي رسد از نگاه ديگري بيان شده، چنين است: « مجموعه ي عواملي که در پيشگيري از ايجاد يا پيشرفت روند و خامت اختلالات شناختي، احساس و رفتاري در انسان نقش مؤثر دارند ». (5) بر پايه ي اين دو تعريف، بهداشت رواني همان توانايي سلامت فکر و قدرت سازگاري فرد با محيط و اطرافيان است. همان گونه که از جسم خود مواظبت مي کنيم، بايد مراقب روان خود نيز باشيم تا بهتر زندگي کنيم. بنابراين، مي توان گفت بهداشت رواني، علمي براي بهزيستي و رفاه اجتماعي است که همه ي زواياي زندگي در محيط هاي گوناگون، مانند خانه، مدرسه، دانشگاه، اداره، کارخانه و نظاير آن را در بر مي گيرد.