شام با لنی

شام با لنی

به گفته نویسنده کتاب، لئونارد برنستاین به عنوان رهبر ارکستر، آهنگساز، پیانیست، نویسنده، محقق، سخنران، مجری تلویزیونی و حتی فعال صلح و حقوق بشر، هنرمندی جامع و کامل بود که آنچه بیش از همه او را مشهور کرد، رهبری 53 برنامه کنسرت برای کودکان و نوجوانان، بیش از 400 ساعت موسیقی ضبط‌ شده و ده‌ها فیلم از اجراهای بزرگترین آثار هنرمندان کلاسیک و آهنگ‌سازی در ژانرهای متعدد بود.

از آثار نظری این موسیقی‌دان پیش‌تر سه کتابِ «تجزیه و تحلیل موسیقی برای جوانان»، «دن‍ی‍ای‌ زی‍ب‍ای‌ م‍وس‍ی‍ق‍ی‌« و «کنسرت برای کودکان و نوجوانان»  به ترتیب با ترجمه استاد مصطفی پورتراب، کاملیا مسیح و بابک بوبان منتشر شده‌اند.

جاناتان کات نویسنده کتاب، یک سال پیش از مرگ برنستاین (1918 – 1999) با مقدمات و تشریفات بسیار، فرصت مصاحبه‌ای 12 ساعته با او پیدا کرد و این کتاب را نخستین بار در سال 2013  با عنوان \"Dinner with Lenny: The Last Long Interview with Leonard Bernstein \" منتشر می‌شود.

کتاب با مقدمه‌ای در 18 صفحه که به تفصیل کارنامه هنری برنستاین را شرح می‌دهد، آغاز می‌شود. هرچند که لازم بود معرفیِ حداقل مختصری از نوسنده کتاب هم توسط مترجم فارسی ارائه شود. جاناتان کات در بخشی از این مقدمه درباره نظرات برنستان درباره رهبری ارکستر از زبان خود او نقل می‌کند: «یک رهبر نباید ارکستر را مجبور به نواختن کند. او  باید آن‌ها را مشتاق نواختن کند... این درست نیست که او خواسته‌هایش را مانند یک دیکتاتور به نوازندگان تحمیل کند؛ او باید بتواند احساساتش را  با آنها در میان بگذارد، به طوری که تا آخرین نوازنده‌ی ویولون دوم آن‌ها را حس کند و وقتی این اتفاق افتاد – وقتی 100 نفر، هم‌زمان و دقیقا همان احساس او را در هر افت و خیز موسیقی، در هر آغاز و پایان، ودر هر ضرب درونی داشتند – یک هویت انسانی شکل می‌گیرد که هیچ معادل دیگری ندارد؛ و این نزدیک‌ترین چیز به خود عشق است.»

زیباترین اجرای برنستاین از نگاه خودش
متن تنظیم‌شده‌ی مصاحبه کمتر به شکل سوال و جواب است بلکه بیشتر گفتگوی یک موسیقی‌دان و یک شنونده‌ی جدّی موسیقی است که با برنستاین درباره علایق و نظرات او درباره آثار موسیقی‌دانان بزرگ جهان غرب؛ بتهوون، موتزارت، واگنر، مالر و ایگور استراوینسکی با او گفت‌وگو دارد. در بخش جالبی از این مصاحبه‌ی 100 صفحه‌ای می‌خوانیم:

جاناتان کات: می‌دانم که از آن سوال‌های «محبوب» دوست ندارید، اما همین یک‌بار، اگر بخواهید یک اجرا را از تمام این حدود 400 ساعت موسیقیِ ضبط‌شده‌تان پیشنهاد کنید، کدام را انتخاب می‌کنید؟

برنستاین: اجرای سمفونی شماره 7 شوستاکوویچ را با ارکستر سمفونیکشیکاگو خیلی دست دارم. چیزی بیش از یک ضبط موسیقی است. به قدری زیبا و خارق‌العادهاست که آن را به همسرم تقدیم کردم؛ تنها ضبطی که در تمام زندگی‌ام به کسی تقدیم کرده‌ام. باید با نوازندگان زهی فیلارمونیک وین می جنگیدم که حاضر شوند آن را اجرا کنند. از آنها نامه دریافت می‌کردم که این کار غیر ممکن است: «4 نفر نمی‌توانند آن را اجرا کنند، چطور انتظار داری 60 نفر بتوانند؟»

برنستاین با اشعار مولانا درگذشت
کتاب همچنین موخره‌ای دارد که با زبانی صمیمی و گرم جزئیات بیشتری از این گفتگوی 12 ساعته را گزارش می‌کند. این مصاحبه نخست به سفارش مجله رولینگ استون و برای فضایی حداکثر 8 هزار کلمه انجام شده بود که به گفته نویسنده چون صداهای ضبط شده حجمی 4 برابر این را داشته و به پیشنهادی که خود برنستاینالبته با خشم و کم‌حوصلگی به نویسنده می‌دهد این مصاحبه کتاب می شود.

در بخش پایانی این موخره درباره مرگ برنستاین آمده: «در 13 اکتبر یکی از دوستانش به دیدن او رفت و به درخواست برنستاین، ترجمه کلمن بارکس از بعضر از اشعار مولانا را خواند. در میان آن‌ها، آخرین شعر او که در بستر مرگش سرود، هم بود:
در خواب دوش پیری، در کوی عشق دیدم
با دست اشارتم کرد که عزم سوی ما کن
لئونارد برنستاین ساعت 6:15 همان شب در گذشت.

همچنین کتاب در 8 صفحه پایانی 16 عکس سیاه و سفید از روزهای جوانی تا مرگ این موسیقی‌دان را به نمایش می گذارد.

چاپ نخست «شام با لِنی» در 140 صفحه با شمارگان 1000 نسخه و بهای 11 هزار و 500 تومان از سوی انشارات مرکز روانه بازار کتاب شده است. ابراهیم حقیقی، گرافیست شناخته‌شده ایران طراحی جلد کتاب را بر عهده داشته است.